خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

عوامل بروز و آمار

چگونگی کم کردن خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

وقوع ناگهانی و بدون دلیل فوت در نوزادی که کاملاً سالم به نظر می رسد در سن بین1 ماهگی تا یک سالگی به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا SIDS(Sudden Infant Death Syndrom ) معروف است. این سندرم گاهی مرگ در گهواره نیز نامیده می شود. معمولاً این سندرم زمانی دلیل فوت نوزاد شناخته می شود که پس از اتوپسی و بررسی تمام شرایط و عوامل، دلیلی برای فوت کودک یافت نشود.

عوامل بروز و آمار:

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد بیشترین نقش در از بین بردن کودکان زیر یک سال و بیش از یک ماه را عهده دار است. این که سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دقیقاً به جه علت اتفاق می افتد هنوز بسیار مبهم است. در سال 2006 میلادی یک تحقیق مفصل در زمینۀ سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در آمریکا انجام شد که نتیجۀ آن در مجلۀ انجمن پزشکی آمریکا به چاپ رسید. در این تحقیق مغز 31 نوزاد که به علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت کرده بودند با 10 نوزادکه به دلایل دیگری فوت کرده بودند مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که قسمتی از مغز نوزادان مبتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد که مسوؤل کنترل عملکردهای غیر ارادی از قبیل تنفس، کنترل فشار خون و سطح آگاهی در هنگام خواب می باشد، غیر طبیعی بوده است. این پژوهشگران دریافتند که این غیر عادی بودن سلول های مغز نوزادان در قدرت مغز برای استفاده و بازیافت سروتونین (Serotonin) اثر می گذارد. سروتونین یک مادۀ شیمیایی فرستندۀ عصبی است که مسوؤل تنظیم خلق و خو و همچنین برخی از علایم حیاتی انسان می باشد. این نتایج تاکنون مستحکم ترین دلیل می باشد که برخی از نوزادان به علت تفاوتهای ذاتی در قسمتی از مغزشان بیشتر در معرض خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد واقع هستند.

پیش از این که این مطالعه انجام شود دلایل زیر به عنوان عوامل تقویت کننده برای وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شناخته می شدند.

خطرات پیش از تولد ( دوران بارداری):
تغذیۀ ناکافی یا ناسالم مادر
سیگار کشیدن مادر و یا در معرض دود سیگار قرار گرقتن
استفادۀ مادر از مواد مخدر به خصوص هرویین
استفادۀ زیاد الکل
اضافه وزن بیش از خد
تولدهای پشت سر هم با فاصلۀ کمتر از یک سال

خطرات پس از تولد:
وزن پایین هنگام تولد به خصوص کمتر از 1.5 کیلوگرم
در معرض دود سیگار قرار داشتن
خواباندن و قرار دادن کودک بر روی شکمش
عدم تغدیه با شیر مادر
وجود روانداز، تشک نرم و عروسکهای نرم و پشمالو در تختخواب کودک در هنگام خواب
جنسیت- حدود %61 نوزادان از بین رفته به خاطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد پسر هستند.
سن- در هنگام تولد احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد صفر است و در دو تا چهار ماهگی به بیشترین مقدار خود رسیده و پس از یک سالگی دوباره به صفر می رسد.
تولد پیش از موعد- خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در نوزادان زود رس حدود %50 بیشتر است.

چگونگی کم کردن خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد:

محیط اطراف:

موقعیت خواباندن: همواره توصیه می شود کودکتان را به پشتش بخوابانید و او را روی شکم نخوابانید. دلایلی که برای این قضیه ذکر می شود این است که هنگامی که صورت نوزاد به سمت پایین باشد، احتمال اینکه او بازدم خود را که سرشار از دی اکسید کربن می باشد را دوباره تنفس کند زیاد است و این می تواند باعث مرگ کودک شود. همچنین اگر تشک او نرم باشد یا رواندازش در اطراف صورتش باشد، با قرار گرفتن و فرو رفتن صورت در آنها خفگی ایجاد می شود. در تحقیقات اخیر که قسمتی از مغز را مسوؤل نقش داشتن در سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می داند معتقد است که نوزادانی که قسمتی از مغزشان به طور ژنتیکی متفاوت می باشد، در صورت وجود دی اکسید کربن زیاد عکس العمل نشان نداده و سر خود را به سمت دیگر حرکت نمی دهند. تئورى دیگز این است که هنگامی که نوزادان بر روی شکمشان خوابانده می شوند به خواب عمیق تری فرو می رود و در نتیجه در صورت ایجاد توقف تنفس قادر به بیدار کردن خودشان نمی باشند.

تغذیه با شیر مادر: یک مطالعه در شیکاگوی آمریکا نشان داده است که کودکانی که در حال حاضر و یا گذشته از شیر مادر تغذیه شده اند %20 کمتر از کودکان تغذیه شده با شیر خشک دچار سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می شوند. البته این در شرایطی است که سایر مشخصات محیطی نوزادان یکسان بوده باشد. زمانی که سایر عوامل از قبیل نحوۀ خوابیدن به میان می آید نوع تغذیه اهمیت کمتری پیدا می کند.

هم خوابی با والدین: یک روش مجادله آمیز برای کم کردن بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، خواباندن کودک در تخت والدین می باشد. بسیاری از متخصصان اطفال والدین را از اینکه نوزادشان را با خود بخوابانند منع می کنند و معتقدند که این کار خطر وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می افزاید. با این حال برخی از متخصصان بر اساس داده های تجربی ادعا می کنند که در صورتی که پدر و مادر اصول زیر را رعایت کنند هم خوابی در تخت پدر و مادر از وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می کاهد:

- پدر و مادر سیگار یا الکل استفاده ننمایند.

- کودک را به پشت بخوابانند.

- از روانداز یا متکای پرز دار و پشمالو در تختخواب استفاده نشود.

- هیچ کدام از والدین بیش از حد چاق نباشند.

- هیچ کدام از والدین بیش از حد خسته و یا تحت تاثیر داروهای خواب آور نباشند.

- در تختخواب از تشک سفت استفاده شود.

متخصصانی که هم خوابی نوزاد را در تخت والدین تشویق می کنند، معتقدند که نزدیک بودن تنفس پدر و مادر به رشد سیستم تنفسی تکامل نیافتۀ نوزاد کمک می کند و آنرا تحریک می کند تا در برابر اشکالات تنظیمی در موقع خواب مقاوم می شود.

فضای خوابیدن:

کاهش دود سیگار در اطراف کودک: دود سیگاری که از دهان یک سیگاری خارج می شود با احتمال بروز سندرم مرگناگهانی نوزاد ارتباط دارد. در ریۀ کودکانی که دچار سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شده اند، میزان نیکوتین ( موجود در دود سیگار) و کوتینین (موجود در دود خارج شدن از دهان شخص سیگاری) بیشتری نسبت به کودکانی که به دلایل دیگر فوت کرده اند، پیدا شده است. اگر شما یا همسرتان سیگار می کشید حتماً حتماً تنها خارج از منزل سیگار بکشید و خانه ای عاری از دود سیگار داشته باشید.
لوازم تختخواب: برای کم کردن احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد از تشک های سفت و ملافۀ محکم سفت شده در اطراف تشک استفاده کنید. همچنین از استفادۀ متکا، روانداز، روتختی یا عروسکهای پشمالو در داخل تخت نوزاد خودداری کنید. در صورت سردی هوا از کیسه خواب های مخصوص کودک که مانند لباس بی آستین تن کودک می شوند، استفاده کنید
پستانک: مطالعه ای در سال 2005 میلادی نشان داده است که استفاده از پستانک در هنگام خواب برای کودک حدود %90 از  سندرم ناگهانی نوزاد می کاهد. یکی از این دلایل این است که پستانک بین صورت کودک و متکا یا تشک قرار می گیرد و از اینکه صورت او در اسباب خوابش فرو رود جلوگیری می کند.
ضربه گیرهای کنار تخت: متخصصان معتقدند که ضربه گیرهای کنار تخت نوزاد خود می تواند احتمال بروز سندرم ناگهانی نوزاد را افزایش دهد. زیرا آنها ممکن است از رسیدن اکسیژن کافی به نوزاد جلوگیری کنن