- چرخند يا سيكلون (Cyclone)
يك چرخند يا سيكلون، منطقه اي است از هواي كم فشار و تقريبا دايره اي شكل كه قطر آن ممكن است به صدها كيلومتر برسد. اين منطقه از هوا در نيمكره شمالي در خلاف جهت عقربه هاي ساعت و در نيمكره جنوبي در جهت حركت عقربه هاي ساعت در چرخش مي باشد؛ در چنين ناحيه اي كمترين مقدار فشار جوي در مركز بوده و در امتداد شعاع و به طرف خارج از مركز مقدار فشار افزايش مي يابد؛ در واقع سيكلون يك مركز كم فشار است.
هرچند باد تحت تاثير گراديان فشار (اختلاف فشار بين دو مركز فشار) به جريان مي افتد اما در سيكلون، جريان هوا تحت تاثير نيروي اصطكاك، كوريوليس و نيروي گريز از مركز به جاي اينكه به طور مستقيم به سمت مركز كم فشار باشد در امتداد خطوط هم فشار مي وزد و با جهت گراديان فشار زاويه نسبتا بزرگي مي سازد.
در نيمكره شمالي به حركت پادساعتگرد، گردش چرخندي (Cyclonic Circulation) گفته مي شود نكته قابل توجه اينكه چرخند بر خلاف آنچه از نامش تداعي ميشود هيچ توفان مخرب و خطرناكي را ايجاد نمي كند بلكه تنها يكي از الگوهاي متعارف آب و هوايي عرض هاي مياني است. گرچه گراديان هاي شديد فشار در مناطق كم فشار عرض هاي مياني، وزش بادهاي شديدي را يه دنبال مي آورد؛ اما اين بادها را نبايد با توفندها و يا چرخند هاي حاره اي يكي دانست.
- واچرخند يا آنتي سيكلون(Anticyclone)
مناطق پرفشار، مدور و غيرمنظم را كه جهت حركت آنها در جهت حركت عقربه هاي ساعت است، واچرخند يا آنتي سيكلون مي نامند.
از آنجا كه جهت حركت باد در آنتي سيكلون ها بر خلاف جهت حركت باد در سيكلون ها مي باشد بنابراين به آن حركت، واچرخندي و چنين سيستمي را سيستم واچرخندي مي گويند.
آنتي سيكلون ها در شرايط هوا و اقليم نقش بسيار مهمي دارند.
از نظر ديناميك، آنتي سيكلون ها از بسياري جهات شبيه سيكلون ها هستند. در واقع مي توان گفت آنتي سيكلون ها مراكز پرفشار بوده و حركت هوا در آنها از مركز به اطراف و از بالا به پايين بوده و در نيمكره شمالي گردش هوا در آن در جهت حركت عقربه هاي ساعت و در نيمكره جنوبي بر خلاف جهت حركت عقربه هاي ساعت ميباشد.
همانطور كه فعاليتهاي چرخندي توام با ايجاد بادهاي نسبتا قوي مي باشند، واچرخندهاي قوي نيز با جريان هاي هواي سرد و چگالي كه از قطب به طرف عرض هاي جغرافيايي پايين حركت مي كنند، به راه مي افتند و بادهاي قوي را در اين مدارها ايجاد مي كند كه به آن باد شمالي (Norther) گفته مي شود.
چند تا لطیفه از غضنفر